2025’te kim ne kadar ÖTV ödeyecek?

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) 2025 Mali Yılı Merkezi Bütçe Teklifi görüşmeleri sürmekte. TBMM Başkanlığı’na sunulan teklif ile birlikte, ‘brüt’ vergi geliri 12 trilyon 651,5 milyar lira olarak öngörülüyor. 2024 yılına kıyasla, gelecek yıl vergi oranlarında yüzde 45,4’lük bir artış bekleniyor.

Dünya Gazetesi’nden Naki Bakır, bu konuyu “Vergi yükünü yine ‘taban’ sırtlanacak” başlıklı yazısında ele aldı. Yazısında, “Kamuda bozulan mali dengeleri rasyonel bir zemine oturtmak amacıyla uygulanan parasal sıkılaştırma programı devam ederken, bu çerçevede yapılan çeşitli düzenlemelerle önemli ölçüde artırılan vergi yükünde 2025 yılında da en büyük payı tüketiciler yüklenmek zorunda kalacak” ifadelerine yer verdi.

Gelecek yıl net vergi gelirlerinin 11 trilyon liranın üzerine çıkması hedeflenirken, bu miktarın 7,3 trilyon lirasının, tüketilen mal ve hizmetlerin fiyatı içinde yer alan dolaylı vergilerden elde edilmesi bekleniyor. Ekonomi yönetiminin dolaylı vergi oranını düşürme yönündeki vaatlerine rağmen, gelir, kar ve servet sahiplerinin pastadaki toplam payının yine yaklaşık üçte bir düzeyinde kalacağı öngörülüyor.

Bütçe Büyüklükleri ve Vergi Gelirleri

TBMM Başkanlığı’na sunulan 2025 Mali Yılı Merkezi Bütçe Teklifi’nde brüt vergi geliri 12 trilyon 651,5 milyar lira olarak tahmin ediliyor. Bu veriye göre, 2024 yılının tümünde brüt vergi gelirinin 8 trilyon 700,2 milyar lira olarak gerçekleşmesi bekleniyor. Böylece, tahsilatın gelecek yıl yüzde 45,4 artması öngörülüyor. 2025 yılında gerçekleşmesi beklenen 1 trilyon 512,7 milyar liralık ‘ret ve iade’ sonrası ‘net’ vergi tahsilatının ise 11 trilyon 138,8 milyar lira olması bekleniyor. Bu, bu yıl için öngörülen 7 trilyon 605,5 milyar lira net vergi geliri gerçekleşmesine göre yüzde 46,5 oranında bir artışı ifade ediyor.

Tüketicilerin Vergi Yükü

Öngörülen bütçe büyüklüklerine göre, 2025’te toplam net vergi gelirinin yüzde 65,2’sinin, yani 7 trilyon 256,5 milyar liralık kısmının, yurttaşların yaşamsal ihtiyaçları için tükettikleri mal ve hizmetlerin fiyatları içinde yer alan ve satın alırken ödedikleri Katma Değer Vergisi (KDV) ile Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) gibi dola­yılı vergilerden sağlanması bekleniyor. Buna karşılık, gelir, kar ve mülkiyet üzerinden alınan doğrudan vergilerde net gelir hedefi 3 trilyon 881,8 milyar lira olarak belirlenmiş durumda. Gelir Vergisi’nde yıllık tahsilatın 2 trilyon 129,7 milyar lira olması öngörülüyor. Bunun büyük bir kısmı, çalışanların ücret ve maaşlarından yapılan kesintilerle elde ediliyor. Şirketlerin ödediği Kurumlar Vergisi tahsilatının ise 2025’te 1 trilyon 636,8 milyar lira olması bekleniyor. Böylece, 2025 vergi pastasında gelir ve kar üzerinden alınan vergilerin toplam payı yüzde 33,8 düzeyinde kalacak.

Dolaylı Vergilerin Önemi

Motorlu Taşıt, Veraset ve İn­tikal ve Değerli Konut gibi mülkiyet/servet üzerinden alınan vergilerde beklenen yıllık tahsilat ise yalnızca 115,4 milyar lira olarak öngörülüyor. Bu da toplam pastanın yalnızca yüzde 1’ini oluşturuyor. Bunun 106,4 milyar lirasının, her yıl iki taksitte ödenen Motorlu Taşıt Vergisi’nden elde edilmesi bekleniyor. En yaygın dolaylı vergi olan “dahilde alınan KDV” için 2025 yılı brüt tahsilat hedefi 2 trilyon 884,1 milyar lira olarak belirlenmişken, bu vergide hesaplanan 1 trilyon 387,7 milyar liralık ret ve iade öngörülüyor. Böylece dahilde alınan KDV’den gelecek yıl beklenen net gelir 1 trilyon 496,4 milyar lira olması öngörülüyor. Ayrıca, 2025 yılında tüketilecek ithal ürünlerden elde edilecek KDV tahsilatının net tutarının ise 2 trilyon 103 milyar lira olması bekleniyor. Lüks tüketim malları, çevreye zarar veren ürünler ve sağlık açısından risk taşıyan ürünlerden alınan ÖTV’den ise yıl boyunca 2 trilyon 121,3 liralık net tahsilat hedefleniyor. Buna göre, yalnızca KDV ve ÖTV ile dolaylı vergi kalemlerinden elde edilmesi beklenen yıllık net gelir 5 trilyon 720,7 milyar lira ile toplam vergi pastasının yüzde 51,4’ünü oluşturacak.

Vergi Oranları ve ÖTV Gelirleri

KDV ve ÖTV oranları, ürün türüne göre değişiklik göstermektedir. Ürünün niteliğine göre KDV oranı yüzde 1 ile yüzde 20 arasında; ÖTV oranları ise yüzde 10 ile yüzde 220 arasında değişkenlik göstermektedir. Akaryakıt, alkollü içki ve tütün ürünleri gibi ürünlerde ise maktu ÖTV uygulanmaktadır. ÖTV, genellikle ürünün vergisiz satış fiyatına eklenmekte ve bu şekilde elde edilen toplam üzerinden KDV hesaplanmaktadır. Böylece, halk arasında bilinen “verginin de vergisi” durumu söz konusu olmaktadır.

2025’te Ödenecek ÖTV Miktarları

Devlet, yıllar içinde en yüksek ÖTV gelirini motorlu taşıt satışlarından elde etmektedir. 2025 yılı merkezi yönetim bütçe hedeflerine göre, gelecek yıl için tahmin edilen toplam ÖTV gelirinin büyük bir kısmı motorlu taşıt satışlarından beklenmektedir. 2025 yılında, devletin kasasına girmesi hedeflenen toplam ÖTV şu şekilde olacaktır:

• Motorlu taşıt satın alanlar: 818,8 milyar TL
• Akaryakıt ve doğal gaz tüketenler: 538,2 milyar TL
• Sigara tiryakileri ve diğer tütün mamulleri tüketenler: 455,7 milyar TL
• Alkollü içki içenler: 170,8 milyar TL
• Dayanıklı tüketim ve diğer ürünleri satın alanlar: 144,9 milyar TL