Bakanlık tarafından açıklanan vergi borçluları listesinde yer alan birçok akaryakıt firması, bu sektördeki kayıt dışılığın önlenmesine yönelik sürdürülen mücadelenin ne denli önemli olduğunu gözler önüne seriyor. Akaryakıt istasyonlarındaki pompalara ödeme kaydedici cihaz bağlanmasına dair ilk düzenleme 2003 yılında gerçekleştirildi. Ancak zamanla bu sistemdeki suiistimallerin artması, yeni önlemlerin alınmasını zorunlu kıldı.
Başkanlık, akaryakıt istasyonlarındaki ödeme kaydedici cihazların güvenlik düzeyini artırma amacıyla ilk adımları attı. Bu bağlamda, dışarıdan müdahale edilemeyen ve anlık bilgi paylaşımı yapabilen yeni nesil pompa ödeme kaydedici cihazlar devreye alındı. Böylece, cihazların dışarıdan müdahale edilmesi engellendi ve akaryakıt istasyonlarında yapılan tüm satışlara ait bilgiler anlık olarak Başkanlığa iletilmeye başlandı. Ayrıca, akaryakıt piyasasına yönelik önemli yasal düzenlemeler de hayata geçirildi. Bu düzenlemeler, faturaların malın teslim edildiği ya da hizmetin gerçekleştirildiği anda düzenlenmesini zorunlu kıldı.
Teminat Uygulaması Getirildi
Akaryakıt sektöründe faaliyet gösteren dağıtıcı ve bayilerden, ilk defa lisans alacaklar ve mevcut faaliyetine devam edenlerden teminat alınması uygulaması başlatıldı. Teminat verilmediği takdirde, faaliyetlerin durdurulmasına yönelik düzenlemeler yapıldı. Bu uygulama, sektörün mali açıdan daha güçlü hale gelmesine katkıda bulundu. 2018 yılında yaklaşık 120 olan dağıtıcı lisansı sahibi sayısı, bu önlemlerle 35’e düştü.
Dışarıdan müdahale ile satışların kayıt altına alınmasının engellenmesi, verilerin değiştirilmesi, silinmesi veya ilgili kurumlara yanlış bilgi gönderilmesi vergi kaçakçılığı suçu kapsamına alındı. Ayrıca, satışların kayıt dışı bırakılması amacıyla sistemlere yapılan müdahaleler kaçakçılık fiili olarak tanımlandı ve bu fiillere 3 yıldan 8 yıla kadar hapis cezası uygulanması öngörüldü. Bu durumda lisansın iptal edilmesi, geçici durdurma kararı verilmesi ve bu kapsamda verilen idari para cezasının ödenmemesi halinde lisansa konu tesis için yeni lisans verilmemesi yönünde düzenlemeler yapıldı.
Saha Denetimleri Yapıldı
Lisans başvurularının, tadil veya süre uzatımı taleplerinin karşılanabilmesi için Sosyal Güvenlik Kurumuna vadesi geçmiş prim ve idari para cezası borcunun bulunmaması ve vergi dairelerine vadesi geçmiş borcun olmaması şartı getirildi. Bu sayede, prim, idari para cezası veya vergi borcu olanların başvuru ve talepleri ancak borçları ödendiğinde yerine getirilebilecek. Ayrıca, dağıtıcıların aldığı akaryakıtı bir başka dağıtıcıya satamaması da düzenlendi. Faturanın malın teslim edildiği anda düzenlenmesi zorunluluğu getirildi.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) da akaryakıt piyasasındaki denetimlerin artırılması adına önemli tedbirler aldı. Bayi denetim sisteminin kurulması, uygulanması, bakım ve onarımı için başvuran tüzel kişilerin Kurum tarafından yetkilendirilmesine dair önlemler alındı. Saha denetimleri aracılığıyla sektör yakından takip ediliyor. Bu yılın ilk on ayında, akaryakıt ve LPG istasyonlarında 4 bin 475 mükellef ile 53 bin 396 pompada bulunan toplam 293 bin 966 tabanca denetlendi.
Ulusal Taşıt Tanıma Sistemine Geçilecek
Gelir İdaresi Başkanlığı, akaryakıt alımı sırasında taşıtların plaka bilgilerinin yeni nesil pompa ödeme kaydedici cihazlara otomatik olarak iletileceği Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’ne (UTTS) ilişkin düzenlemeler yaptı. Bu sistem sayesinde, akaryakıt alımı yapan taşıtların plakaları elle yazılmadan sistem kapsamındaki bileşenler ile ödeme kaydedici cihazlara otomatik olarak yansıtılacak ve bir taşıt için fiş düzenlenmesi engellenecek. Uygulama, vergi mükelleflerinin iş yerinde kullandıkları taşıtlar için yapılacak akaryakıt ve LPG alımlarında 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren zorunlu hale gelecek. Ayrıca, 1 Temmuz 2025 tarihinden itibaren ilk defa edinilecek sıfır taşıtlar kayıt ve tescil işlemi sonrasında bir ay içerisinde özel taşıt tanıma sistemi kullanan taşıtlar da 30 Haziran 2025’e kadar UTTS kapsamına dahil edilecek.
Vergi Kaybının Önlenmesi İçin Önemli Bir Adım Olacak
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, akaryakıt piyasasında rekabetin eşitliğini sağlamak ve kayıt dışı ekonomi ile etkin bir şekilde mücadele etmek amacıyla birçok düzenleme ve çalışmanın hayata geçirildiğini belirtti. Şimşek, “Yapılan tüm bu çalışmalar neticesinde akaryakıt piyasasındaki suistimaller ve kanuna aykırı fiiller büyük ölçüde önlendi. Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’nin devreye alınmasıyla elle plaka girişi ve dolayısıyla usulsüz akaryakıt fişi düzenlenmesi engellenecek. Bu, akaryakıt istasyonlarındaki vergi kaybının önlenmesi için önemli bir adım olacak.” ifadelerini kullandı.
Uygulama kapsamına girecek tüm kesimlere yönelik hatırlatmalarda bulunan Şimşek, “Akaryakıt istasyonu işleten mükelleflerin, yıl sonuna kadar en az bir pompa ünitesini sisteme uyumlu hale getirmesi gerekiyor. Akaryakıt istasyonlarının, bu sistemin kurulması ve işletilmesi sürecinde gereken her türlü desteği vermesi önem arz ediyor. Sistem kapsamında yapılmış bağlantıların korunması ve sistemin sürekli çevrimiçi olmasının sorumluluğu akaryakıt istasyonu işleten mükellefe ait olacaktır.” şeklinde konuştu.
