Türkiye’de Beşeri Kalkınma Endeksi verileri açıklandı. Bu veriler, ülkenin sosyal ve ekonomik gelişimini anlamak için önemli bir kaynak sunuyor. Detaylar ve analizler için okumaya devam edin!
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2018-2022 dönemine ilişkin olarak “İl Seviyesinde Beşeri Kalkınma Endeksi” verilerini kamuoyuna açıkladı. Verilere göre, beşeri kalkınma endeksi 2018 yılında 0,844 iken, 2022’de %1,1 artış göstererek 0,854 seviyesine ulaştı. Bu değer, Türkiye’nin Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından belirlenen kriterlere göre “Çok Yüksek Gelişmişlik” kategorisinde yer aldığını göstermektedir.
Beşeri kalkınma endeksinin alt bileşenleri arasında yaşam beklentisi endeksi, 2022 yılında 2018’e kıyasla %2,2 azalış göstererek 0,882 seviyesine geriledi. Eğitim endeksi ise %3 artarak 0,807’ye ulaştı ve gelir endeksi %2,6 artışla 0,875 olarak kayıtlara geçti.
ANKARA ZİRVEDE YER ALIYOR
2022 yılı itibarıyla il düzeyinde en yüksek beşeri kalkınma endeksine sahip olan ilin 0,891 ile Ankara olduğu belirlendi. Ankara’yı sırasıyla 0,886 ile İstanbul ve Kocaeli, 0,870 ile İzmir ve 0,867 ile Muğla takip etti. Beşeri kalkınma endeksi açısından en düşük değere sahip il ise 0,748 ile Ağrı oldu. Bu ili, Şanlıurfa, Van, Muş ve Bitlis izledi.
Beşeri kalkınma endeksinin 2018-2022 yılları arasında en fazla artış gösterdiği ilk 5 il ise şu şekilde sıralandı:
Aynı dönemde, beşeri kalkınma endeksinin azalma gösterdiği iller ise şunlardır:
TÜİK İLK KEZ İL BAZINDA YAYIMLADI
TÜİK tarafından yayımlanan bültende, beşeri kalkınma endeksine dair detaylı bilgilere de yer verildi. Bir ülkenin iktisadi kalkınma sürecinde, yalnızca fiziki sermaye değil, aynı zamanda beşeri sermaye yeterliliği de büyük bir önem taşımaktadır. Beşeri kalkınma endeksi, bu bağlamda ülkelerin beşeri sermaye yeterliliklerinin belirlenmesi amacıyla Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından hesaplanmaktadır. Endeks, yaşam beklentisi, eğitim ve gelir olmak üzere üç temel alt bileşenden oluşur ve 0 ile 1 arasında bir değer aralığına sahiptir.
Endeksin 0,8 ve üzerindeki değerleri, “Çok Yüksek Beşeri Kalkınma” seviyesini; 0,7 ile 0,8 arasındaki değerler “Yüksek Beşeri Kalkınma” seviyesini; 0,55’in altındaki değerler ise “Düşük Beşeri Kalkınma” seviyesini ifade etmektedir. Türkiye’ye ait beşeri kalkınma endeksi değerleri, bugüne kadar UNDP tarafından yalnızca ülke düzeyinde üretiliyordu. Ancak, ortalama eğitim süresi ve muhtemel eğitim süresi göstergelerinin ilk kez 2023 yılında TÜİK tarafından yayımlanmasıyla, beşeri kalkınma endeksi Türkiye tarafından hesaplanabilir hale gelmiştir. Bu endeks, milli politikalara yön verebilmesi amacıyla, ilk defa ülke seviyesinin yanı sıra il seviyesinde de resmi istatistik olarak yayımlanmıştır.
