Türkiye’de emekliler çalışırken ölüyor

Türkiye’de milyonlarca emekli, açlık ve yoksulluk sınırının altında maaş alarak yaşam mücadelesi vermektedir. Birçok emekli geçimlerini sağlamak amacıyla yeniden çalışmak zorunda kalıyor. DİSK Emekli-Sen Genel Sekreteri Fikri Kalender, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Türkiye İstatistik Kurumu, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Uluslararası Çalışma Örgütü’nden (ILO) derledikleri verilerle birlikte sendikalarının yaptığı araştırmalara dayanarak, bu yılın ilk on ayında iş cinayetlerinde 50 yaş ve üzerindeki toplam 668 kişinin yaşamını yitirdiğini açıkladı.

İş Cinayetlerinde Kayıt Dışı Çalışma Sorunu

Kalender, “668 işçiden 267’si kayıtlı yani prim ödeyenlerdir. 401’i ise kayıt dışı çalışanlardan oluşmaktadır. 50 yaş üstü kadın çalışanlardan iş cinayetlerinde hayatını kaybedenlerin sayısı 9’dur. İş cinayetlerinin sektörel dağılımı ise şu şekildedir:

• Sanayi sektöründe: 198
• Hizmet sektöründe: 127
• İnşaat sektöründe: 112
• Tarım sektöründe: 101
• Diğer iş kollarında: 130

Kalender, 50 yaş ve üzeri ölen işçilerin, iş cinayetlerinin toplamının üçte birini oluşturduğunu belirterek şu ifadeleri kullandı:

“AKP iktidarının 4857 sayılı İş Kanunu’nda yaptığı değişiklikler ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun çıkarılması, iş cinayetlerinin artışına neden olmuştur. 12 yılda 6331 sayılı Kanun’da yapılan ve yüzde 40’ı bulan değişiklikler, sermayenin aşırı üretim ve kâr için engel gördüğü uygulamaları gevşetmekte, belirsiz hale getirmekte ya da ötelenmektedir. Sermayenin taleplerine uygun düzenlemeler, işletmelerde denetim ve yaptırımları işlevsiz kılmış, dizginsiz bir sömürü ilişkilerinin önünü açmıştır. Güvencesiz ve sendikasız çalışma koşulları da iş cinayetlerinin artışına yol açmaktadır. Türkiye, Avrupa Birliği ülkeleriyle karşılaştırıldığında iş cinayetleri konusunda en kötü ülke konumundadır. AB üyesi 27 ülkede iş cinayetleri oranı yüz binde 1,76 iken Türkiye’de bu oran yüz binde 8,76’dır. Bu durum, AKP iktidarının tercihini işçi ve emekçilerden yana değil, sermayeden yana kullandığını göstermektedir.”

Emeklilerin Milli Gelirden Aldığı Payın Azalması

Öte yandan, İstanbul Planlama Ajansı (İPA) “Türkiye’nin Sosyal Güvenlik Karnesi”ni yayımladı. Raporda, Türkiye ekonomisinin 2003-2022 döneminde ortalama yüzde 5,4 büyüdüğü vurgulanarak, bu dönemde emekli sayısının arttığı ve toplam nüfusa oranının yükseldiği belirtildi. Ancak, emeklilerin milli gelirden aldığı payın azaldığına dikkat çekildi. Yani, büyüyen ekonomi ve artan refaha rağmen emekliler hak ettikleri payı alamamış, aksine payları küçülmüştür. 2010 yılında emekli aylığı ödemelerinin Gayrisafi Yurt İçi Hasıla’nın (GSYH) oranı yüzde 6,8 iken, 2022 yılında bu oran yüzde 4,5’e kadar düşmüştür. Bu veri, 2010 yılından 2022 yılına kadar geçen dönemde emeklilerin milli gelirden aldığı payın reel olarak yüzde 34,6 oranında azaldığını ortaya koymaktadır.